نور
مسئله ای که قصد دارم در این نوشتار بررسی کنم نورپردازی بصورت کلی و علی الخصوص نورپردازی کنسرتها میباشد.
نور خورشید قبل از برخورد با دیوار نمیدانست که چیست!
لویی کان
نور را شاید بتوان موثر ترین عاملی دانست که در دریافت بصری انسانها نقش ایفا میکند. ولی آیا این عنصر حیاتی تنها برای نمایان کردن عناصر اطراف ما کاربرد دارد؟ یا میتوان با آن مفاهیمی را هم منتقل کرد؟
یک حالتی که میتوان از نور استفاده کرد آنست که المانهای منتقل کننده ی مفهوم بوسیله نور دیده شوند و مفهوم خود را منتقل کنند.
مانند یک گالری نقاشی: نور با برخورد به تابلوها آنها را نمایان میکند و آن تابلوها مفهوم مورد نظر هنرمند را منتقل میکنند.
حالت دیگر آنست که نور با استفاده از رنگ، تناوب، تمرکز، حالت و ... خود ناقل مفهوم باشد
بعنوان مثال تصور کنید که در صفحه ای تاریک که پیش روی شماست حفره ای ایجاد شود و نور از آن عبور کند. اگر بتوان از این صحنه مفهوم امید را برداشت کرد میتوان گفت که نقل مفهوم بوسیله نور شکل گرفته است. یا بعنوان مثالی دیگر فرض کنید در اتاقی (تاریک یا روشن) نور نقطه ای به قسمتی از زمین (ترجیحا کف زمین، در کنج اتاق) میتابد. این نور پس از چند ثانیه قطع شده و در یک متر آنسو تر زمین را روشن میکند. پس چند ثانیه مجددا قطع شده و به نقطه ای دیگر در راستای خط قبلی میتابد و الی آخر. شاید بتوان این روند را به مفهوم تناوب یا حرکت توصیف کرد. پس میبینیم که انتقال مفاهیم بوسیله تغییرات فیزیکی در نور یا منبع نور کاری غیر ممکن نیست. حال اگر عنصر رنگ را هم به آنها بیافزاییم این قابلیت به شدت افزایش می یابد.
مسئله ای که امروزه میبینیم آنست که در کنسرتهایی که در کشور برگزار میشوند غالبا نورپردازیهایی هیجان انگیز استفاده میشود. نورپردازیهای رنگارنگی که با قطع و وصل شدن (تناوب) و متمرکز یا گسسته شدن خود تلاش دارند احساسات مخاطب را برانگیزند. اما مسئله اینست که این نورپردازیها چقدر مناسب جوامع فرهیخته ای هستند که با هنر ارتباط دارند و حداقل هنردوست محسوب میشوند؟
اگر سیستم نورپردازی ای برای یک سالن ترتیب داده شود و یکی از هنرمندان کشور در آن سالن با یک استایل نورپردازی هنرنمایی کند و روز دیگر هنرمند دیگری در همان سالن با همان استایل نورپردازی از پیش نوشته شده ای به اجرا بپردازد آیا میتوان آن سیستم نورپردازی را از هر دو خواننده پذیرفت؟ آیا ترانه های اجرا شده در سالن دارای مفاهیم عینا مشترکی بودند که از یک سبک نورپردازی برای هردوی آنها استفاده شده؟
اساسا آیا در این نورپردازیها کسی به طراحی نورپردازی هماهنگ با مفهوم ترانه ها توجهی دارد؟
روشن است که جایگاه این موضوع نزد هنرمندان گرامی ما خیلی روشن نیست و البته خود من نیز داعیه ای بر این مبنا ندارم. اما معتقدم که کنسرتهای اجرا شده در کشور در شرایطی که بازی منطقی و هماهنگ با شعر، با نور داشته باشند میتوانند هیجان انگیز تر و زیبا تر بنظر آیند.
خود من در تاملات گاه گاهم پیرامون این مسئله برای ترانه های مفهومی ای نظیر آثار چهارتار سبکهای خاصی از نورپردازی را در ذهنم متصور شده ام که بنظرم میتواند آغاز مناسبی بر بازی با نور, برای یک معمار باشد.
بیصبرانه منتظر روزی هستم که کنسرتی در کشور برگزار شود که نورپردازیهای آنها حساب شده و طراحی شده باشد.
