مصاحبه با هوشنگ سیحون-5

خلق اثار عظیم تاریخی بعضا مدیون استفاده از مصالح مناسب و موجود در محل ساختمان آن آثار بوده است.  خصوصیات اکولوژیک تا چه حد در این زمینه نقش داشته است؟

معماری خوب آن معماری ایست که از محیط خودش جوشیده و با آن مأنوس باشد، یعنی انسان احساس کند که در آن محیط و آن فضای الولوژیکی که می گوئید بوجود آمده باشد.  اینکه می بینید معماری ایران تا این حد مأنوس است برای اینست که این دهات و آن حجم های ساخته شده شهرها و آثار باستانی که از دور خود نمائی می کنند، گوئی همان خاک است که از زمین جوشیده و بیرون آمده و شکل گرفته واین معماری را زائیده است.  آجر و گِل، هر چه هست زائیده همان خاک است و یک ماده نامأنوسی نیست.

تصور کنید دارید در آن بیابان پر عظمت ایران مسافرت می کنید و از دور یک دهی و یا یک شهری پیدا می شود، یک یا دو ساختمان بلند، دو مناره، یک گنبد آبی رنگ، بقیه اش تمام خشت و گل و آجری.  مثل اینست که زمین از سطح خود بیرون آمده و حتی آن آبی ای که همرنگ زمین نیست، آنهم برای ما نامأنوس نیست.  آن همان آبی آسمان است.  آسمان آبی ما پاسخگوی رنگ اخروی خاک ماست. 

حالا در چنین محیطی یک مقدار دیگر به سفر خود ادامه بدهید.  اگر یک چنین مجموعه ای از جنس آلومینیم ببینید که برق میزند و شفافیت دارد، آیا همانقدر نسبت به خاطره و دید شما مأنوس است؟

پس اون معماری ای جالب تر است که چسبندگی بیشتر و عمیق تری با محیط پیرامون خود داشته باشد یعنی در طبیعت خود انتگره (منطبق) شده باشد.  همین نقطه قوت بارز معماری ایرانی است که احساس جوشیدگی از خاک به بیننده دست می دهد.  این واقعیت در مورد مسجد شاه اصفهان، مسجد جامع، پل علاء الدین، پل خواجو، پل سی و سه پل، کاخ عالی قاپو هم صدق می کند.

درست است که مصالح در خلق آثار معماری نقش بازی می کنند ولی انطباق با محیط و باصطلاح فرنگی ها، "انتگراسیون" با محیط پیرامون فقط از طریق مصالح حاصل می شود. 

من یک ساختمانی برای خودم  در دل کوه ساختم که کلبه کوچکی در مسیر فشم به اوشان در نزدیک تهران بود.  این کلبه طوری ساخته شد که کوه یک قسمت از خود ساختمان بود.  توی سالنی که وارد می شدید یک بدنه بزرگ ساختمان خود کوه بود و بدنه های دیگر را نیز با سنگ همان کوه ساخته بودم بطور که گوئی این معماری از خود این کوه جوشیده و بیرون آمده و با آن مأنوس است.