مصاحبه با هوشنگ سیحون-3

آیا یک آرشیتکت ایرانی نیز لازم دارد برای بررسی تاریخ معماری ایران به تاریخ معماری جهان و بخصوص معماری اروپا و یا خاور دور توجه داشته باشد؟

پاسخ استاد سیحون در رابطه را میخوانیم

هر هنرمند و هر ارشیتکتی ضروری است  که علاوه بر اطلاعات عمومی روی رشته خاص خود نیز مطالعه دقیق و مکفی داشته باشد.  این امر در مورد ارشیتکت ایرانی نیز صدق می کند.  او نه تنها باید به معماری ایرانی آشنائی مکفی داشته باشد بلکه باید معماری سایر ممالک و بخصوص مناطقی که ار ارتباط با معماری ایران بوده اند را بخوبی بشناسد.  این اشنائی دو جهت دارد:

الف) در جهت و سمت اروپا تا منتهی الیه آن یعنی اسپانیا.  می بینید که ردپای معماری ایرانی در تاریخ ها هست.  برای اینکه معماری ایران در بوجود آمدن معماری بیزانس دخالت داشته و این معماری تا آخرین حدود اروپا نفوذ کرد.  از طرف دیگر امپراطوری بزرگ اسلام . اعراب تا منتهی الیه اروپا یعنی اسپانیا و جنوب فرانسه پیش رفتند و آثار معماری اش،  که متأثر از معماری ایران بود، در همه آن نواحی به چشم می خورد.  باضافه، قبل از اسلام و قبل از بیزانس، معماری دیگری در اروپا وجود داشت که معماری یونان و روم بودند.  این دو معماری دارای اهمیت فوق العاده ای هستند و از معماری ایران باستان نیز دور نبودند، کما اینکه معماری هخامنشی  با معماری یونان و معماری آشوری، معماری کلده و معماری ساسانیان ارتباط داشت. 

ب) از جهت شرق، باز معماری ایران در هند نفوذ فراوان داشته و آثار زیادی در این کشور مربوط به ایران است و حتی معماران ایرانی رفته و کار انجام داده اند.  حتی اگر دورتر به سمت شرق دور نیز برویم باز معماری آن بی ارتباط با معماری ما نیست.  معماری شمال ایران را مد نظر قرار بدهید: بسیار شبیه معماری ژاپن است.  اگر بناهای گیلان و مازندران را جلوی کسی بگذارید که نداند از کجاست فکر می کند در ژاپن یا ویتنام ساخته شده است.  این یک تکنولوژی خاص خودش است که آنها نیز همین تکنولوژی را استفاده کرده اند، چرا که آب و هوای آن با هم شبیه است.  حتی حالت و شیوه برنج کاری شمال ایران شباهت زیادی به خاور دور دارد.

باز هم خیلی دورتر برویم، مثلا آمریکای مرکزی و جنوبی و تمدن "مایا" ها را مورد مطالعه قرار بدهیم و اّستک ها را مطالعه کنیم.  آنها هم بی ارتباط با ما نیستند.  آن زمانها که بین آمریکا و شرق ارتباطی نبود و این یکی از رموز و اسرار تاریخ است که این همه شباهت بین بناهای تمدن "مایا" با شرق وجود دارد.

ما یک بنای جالبی در نزدیکی اهواز در محلی بنام "جوغا زنبیل" داریم که یک معبد است.  این بنا با آجرهای بسیار قطور و طبقه طبقه ساخته شده که شباهت زیادی به معابد مایا ها و اّستک ها دارد.  بین این معبد و اهرام مصر نیز ارتباط وجود دارد.  اینکه چگونه این معماری ها با هم ارتباط دارند موضوعی است که باید مورد مطالعه ارشیتکت ها قرار بگیرد.  بنابراین یک ارشیتکت ایرانی علاوه بر مطالعه و لمس معماری باستانی و معاصر ایران، باید تاریخ معماری ممالک دیگر، بخصوص آنهائی که تحت نفوذ ایران بوده اند را مورد مطالعه قرار بدهد.